15 września, 2022 |

Magazynowanie to kluczowy element łańcucha dostaw. Opieka nad magazynem logistycznym wymaga specjalistycznej wiedzy i zaangażowania dużej grupy pracowników. Poniżej przedstawiamy najistotniejsze wiadomości dotyczące logistyki magazynowej, m.in.  czym jest proces magazynowania, jakie są  etapy magazynowania oraz jakie są rodzaje magazynów.

Magazynowanie 

Proces magazynowania (zwany inaczej przechowalnictwem) obejmuje przyjmowanie i czasowe gromadzenie zapasów dóbr materialnych, składowanie ich we właściwych warunkach, przepływ informacji i przetwarzanie wewnątrz magazynu (kompletowanie, konserwacja) oraz wydawanie, czyli przekazywanie odbiorcom. Potrzeba procesu magazynowania wynika między innymi z tego, że czas produkcji dóbr nie pokrywa się z czasem ich konsumpcji. Dla poszczególnych rodzajów produktów opracowuje się program magazynowania, projektuje się rozmieszczenie magazynów w sieci dystrybucji oraz rozplanowanie obiektów.

Wyposażenie magazynu

Przede wszystkim należy przystosować pomieszczenie do umieszczenia w nim jak największej liczby towarów. W tym celu stosuje się różnego rodzaju regały, a do dóbr cenniejszych zamykane szafy. Przy przechowywaniu produktów większych gabarytowo wykorzystywane są stojaki. Z uwagi na wysokie obciążenia muszą być one wykonane z wysokogatunkowej stali, o określonej nośności pojedynczych słupów. System musi gwarantować pełną stabilność, nawet w momencie nierównomiernego załadowania towarem.

Nieodłącznym elementem wyposażenia magazynu są także palety. Poczytaj o kryteriach oceny palet, wymiarach palet i sprawdź, czym różni się flexitank od paletopojemnika. Do przechowywania materiałów sypkich i płynnych stosuje się beczki.

Do transportu towaru wewnątrz magazynu niezbędne są w zależności od wielkości paczki czy ciężaru, różnorodne wózki. Wózki widłowe (a więc wózki jezdniowe podnośnikowe), prowadzone przez wykwalifikowanego pracownika, stosowane są w większych przestrzeniach i napędzane silnikiem spalinowym. Są one w stanie transportować towary o znacznej wadze, nawet dochodzącej do kilkudziesięciu ton. Paleciak stanowi potoczną nazwę wózka widłowego ręcznego. Dostosowany jedynie do przewozu palet na krótkie dystanse i podnoszenie ich na kilkanaście centymetrów.

Poza podstawowym wyposażeniem magazynu często do sprawnego jego funkcjonowania niezbędny jest specjalistyczny sprzęt. Przydaje się on np. przy przechowywaniu szybko psujących się produktów spożywczych, gdzie trzeba zaaranżować chłodnię. Towary sypkie mogą być składowane w silosach. Istnieją tez magazyny przeznaczone do przechowywania substancji płynnych, na przykład zbiorniki zamknięte podziemne, w których przechowuje się paliwo.

Fazy procesu magazynowania

Przyjmowanie

Faza przyjmowania towaru to inaczej wpływ towaru do magazynu. W odpowiednio wydzielonej strefie weryfikowany jest stan faktyczny towaru oraz zgodność z określonymi w dokumentacji warunkami dostawy. W momencie potwierdzenia odbioru towaru, magazyn przejmuje za niego odpowiedzialność. Wyróżniamy dwa rodzaje przyjęcia. Przyjęcie wewnętrzne, w ramach przedsiębiorstwa od wewnętrznego dostawcy oraz przyjęcie zewnętrzne – od dostarczyciela zewnętrznego. Podstawowymi działaniami wykonywanymi przez magazyn podczas przyjęcia towaru są:

• Weryfikacja dokumentacji
• Rozładunek za pomocą dostępnej infrastruktury przeładunkowej (wózki widłowe, paleciaki)
• Przyjęcie towaru i kontrola stanu fizycznego przesyłki.
• Sortowanie towaru, segregowanie go według ustalonej organizacji pracy magazynu.
• Przygotowanie towaru do składowania.
• Przekazanie dostawy do części składowania.

Składowanie

Działanie to polega na umieszczeniu towaru na dostępnej powierzchni lub przestrzeni składowej w uporządkowany sposób. Miejsce przechowywania ładunków nazywamy strefą składowania. Proces ten realizuje podstawową funkcję magazynu jaką jest okresowe przechowywanie towarów. W ramach składowania wykonywane są następujące działania:

• Odbiór zapasów ze strefy przyjęć.
• Rozmieszczenie towarów w strefie składowania z uwzględnieniem takich parametrów jak warunki przechowywania, technologia składowania, wymiary jednostek ładunkowych.
• Składowanie zapasów zgodnie z wymaganiami (np. odpowiednia temperatura).
• Konserwacja zapasów i ich okresowa kontrola.
• Przemieszczanie ładunków do strefy kompletacji lub strefy wydań.

Wyróżnia się składowanie krótkoterminowe oraz składowanie długoterminowe.

Kompletacja

Kompletowanie zamówienia obejmuje podjęcie odpowiedniej ilości towarów z zapasów, w celu zestawienia ich według zamówienia odbiorcy. Odbywa się ono w części magazynu zwanej strefą kompletacji. Z pobranych jednostek z zapasów tworzy się odrębne jednostki ładunkowe, zgodnie z specyfikacją asortymentową i ilościową dla danego odbiorcy. Faza ta w dużej mierze realizowana jest za pomocą czynności manualnych, a także zautomatyzowanych i zmechanizowanych. Czynności logistyczne wykonywane podczas tej fazy obejmują:

• Odbiór ładunków ze strefy składowania.
• Przygotowanie ładunków umożliwiające szybki i bezpośredni dostęp do pobieranych towarów (rozfoliowanie palet).
• Kompletowanie zamówień.
• Nadzór nad wykonanym zadaniem, sprawdzanie jego zgodności z zleceniem.
• Spakowanie ładunków w sposób pozwalający na przewóz towaru bez ryzyka jego uszkodzenia.

Wydawanie

Ostatni etap to wydanie towaru odbiorcy. Wydawany towar może być jednostkami ładunkowymi powstałymi w procesie kompletacji lub ładunkami wydanymi w takiej formie, w jakiej zostały przyjęte na magazyn. Odbywa się ono w specjalnie wydzielonej strefie i obejmuje następujące czynności:

• Przygotowanie jednostek transportowych, jeżeli nie zostały spakowane w procesie kompletacji.
• Weryfikacja specyfiki wydawanego towaru, zgodnie z dokumentami wydania, a także pod względem kompletności jednostek transportowych oraz odpowiedniego oznakowania.
• Załadunek towaru na środek transportu (uwzględniając rodzaj środka transportu oraz tras).

Rodzaje magazynowania

W zależności od wybranych kryteriów magazyny można podzielić następująco:

Podział magazynów ze względu na konstrukcję

• otwarte (plac, na którym składowane są materiały odporne na działanie warunków atmosferycznych; na przykład skład materiałów budowlanych czy kontenerów transportowych).
• półotwarte (wiata, czasem zaopatrzona w ściany (ale nie więcej, niż trzy). W magazynie tego typu składuje się towary wymagające ciągłego przepływu powietrza lub towary odporne na temperaturę, ale nie na inne warunki atmosferyczne (na przykład towary wrażliwe na deszcz). W takich magazynach mogą być składowane na przykład wyroby ceramiczne lub worki z cementem.)
• zamknięte​​​ (w pełni zabudowane hale magazynowe. Składowane są w nich towary nieodporne na warunki atmosferyczne i wymagające spełnienia odpowiednich warunków przechowywania (na przykład kontrolowanej temperatury powietrza lub odpowiedniej wilgotności).

• naziemne (parterowe tub wielokondygnacyjne, niskiego i wysokiego składowania, rampowe lub bezrampowe)
• podziemne (piwnice, kopce, bunkry)

Podział magazynów ze względu na funkcje

• kontenerowe– przewoźnik magazynuje, dostarcza i odbiera kontenery operatorom oraz nadawcom,
• celne– towary są w nich magazynowane do czasu zwolnienia przez służbę celną,
• konsygnacyjne– są to magazyny znajdujące się pod opieką służb celnych. Często korzystają z nich firmy importujące towary spoza UE. Materiały w nich składowane należą do dostawcy do momentu wydania ich z magazynu,
• dostawcze– następuje w nich gromadzenie, kompletacja oraz wydawanie towarów w określonej kolejności,
• produkcyjne lub przemysłowe– to znaczy magazyny zaopatrzenia, wyrobów gotowych lub półfabrykatów, które obsługują korzystające z nich fabryki.
• rozdzielcze– w których gromadzi się towary od różnych producentów, a następnie kompletuje asortyment dla handlu detalicznego,
• przeładunkowe– znajdują się w portach, stacjach węzłowych i stanowią miejsce przechowywania towarów przeznaczonych do przeładowania z jednego środka transportu na drugi.

Podział magazynów ze względu na sposób składowania towarów

• niski skład– do 4,2 m;
• średni skład– od 4,2 do 7,2 m;
• wysoki skład– od 7,2 do 25 m.

Podział magazynów ze względu na rozmieszczenie towarów w magazynie

• Stałe miejsca składowania– poszczególnym asortymentom przydzielone są konkretne sektory w magazynie. Taka metoda pozwala na wizualne monitorowanie zapasów, co jest kluczowe szczególnie w magazynach produkcyjnych. Należy jednak pamiętać, że taka metoda wymaga, by na każdy rodzaj towaru zarezerwowana została odpowiednia ilość miejsca odpowiadająca maksymalnym zapasom.
• Wolne miejsca składowe– towar zostaje umieszczony tam, gdzie akurat jest wolne miejsce. Taka metoda składowania pozwala na optymalizację przestrzeni, ponieważ nie musimy jej rezerwować na poziomie maksymalnych zapasów danego asortymentu. Przy takiej metodzie składowania niezbędne jest korzystanie z systemu lokalizacji i komputerowych systemów zarządzania zapasami w magazynie, które pozwalają na odnalezienie potrzebnego asortymentu.
• Rozmieszczenie towarów według częstotliwości pobierania (rotacji)– zapasy zostają rozmieszczone w magazynie tak, by te najczęściej pobierane były najszybciej dostępne. Towary, których rotacja jest niższa, znajdują się w trudniej dostępnych częściach hali magazynowej.

Podział magazynów ze względu na sposób załadunku

Magazyn charakteryzuje również sposób załadunku. Do wykonywania czynności ładunkowych między magazynem a samochodami ciężarowymi służą doki przeładunkowe.

Dok rampowy automatycznie dostosowuje się do wysokości naczepy, umożliwiając załadunek tyłem.

Dok zerowy (inaczej brama zerowa) umożliwia sprzętowi (wózkowi widłowemu) wyjechanie z budynku i załadunek bokiem lub tyłem z poziomu podłogi – w tym wypadku wózek nie wjeżdża na naczepę pojazdu.

Rozładunek i załadunek towaru jest tym, co rozpoczyna i kończy operację magazynowania, dlatego też magazyny rozróżniać można na podstawie tego, w jaki sposób odbywają się te operacje.  Jest to również uzależnione od miejsca, w którym znajdują się doki.

• magazyn przepływowy (przestrzałowy)– doki rozładunkowe znajdują się z jednej strony budynku, a doki załadunkowe z drugiej.
• magazyn zakręcający– operacja rozładunku i załadunku może mieć postać litery L, gdzie doki rozładunkowe znajdują się na ścianie frontowej, a doki załadunkowe na ścianie z boku budynku, lub litery U, gdy wszystkie doki znajdują się na jednej ścianie – na przykład załadunkowe po prawej, a rozładunkowe po lewej stronie.
• jeśli magazyn znajduje się wewnątrz hali produkcyjnej, można powiedzieć, że odbywa się w nim ruch obrotowy– wejście i wyjście towaru znajduje się w tym samym miejscu.

Cross-docking – czyli gdy nie chcemy składować towaru…

Cross-dock (cross-docking) to termin coraz bardziej popularny w branży TSL. Co właściwie oznacza? Jest to  forma transportu towaru, w której produkty dostarcza się do magazynu i od razu przeładowuje po to, by przekazać je do odbiorcy. Proces pomija etap składowania towarów w magazynie.  Brak składowania towaru w magazynie pozwala zaoszczędzić koszty (głównie w związku z kosztami magazynowania) oraz miejsce – towar nie zajmuje powierzchni magazynowej, a także czas – skracamy czas łańcucha dostaw.

Kiedy wykorzystuje się cross-docking?

• kiedy dostarcza się towar do magazynu z wielu źródeł, a następnie jest od wysyłany do jednego odbiorcy;
• kiedy towar dostarczany jest z jednego miejsca, a następnie trafia do wielu odbiorców.

Rodzaje cross-dockingu

Pod względem wielkości transportu, cross-docking może być stosowany:

• w transporcie paletowym, gdzie przeładowuje się całe palety towaru (np. na linii producent – odbiorca hurtowy)
• w transporcie drobnicowym, gdzie przeładowuje się towar przygotowany dla poszczególnych odbiorców – np sklepów. W takiej sytuacji producent już przygotowuje towar osobno dla każdego odbiorcy, następnie towar transportowany jest do magazynu, a stamtąd, bez jego składowania dystrybuowany do poszczególnych sklepów.
• w transporcie paletowym, gdzie dostarcza się towar do magazynu na palecie, ale w punkcie przeładunku, towar jest rozdzielany na zamówienia dla poszczególnych odbiorców i dostarczany do każdego odbiorcy.
• w transporcie standaryzowanych przesyłek o niewielkich gabarytach, które można umieścić w opakowaniach, które mogą być przemieszczane wózkami widłowymi

Jak wygląda cross-docking w praktyce?

Najprościej zobrazować go na hipotetycznym przykładzie. Czterech producentów dostarcza towary do czterech tych samych sklepów. Bez cross-dockingu każdy producent musi przewieźć swoje towary ze swojego magazynu do każdego sklepu – pokonuje więc trasę cztery razy. Stosując cross-docking, każdy z producentów dostarcza swój towar do jednego magazynu, gdzie jest on przeładowywany na cztery ciężarówki. Na każdej znajdują się towary od każdego z producentów.  Każda ciężarówka jedzie do jednego sklepu. W ten sposób, każda firma pokonuje trasę tylko raz, mimo iż dostarczyła towar do czterech sklepów. Daje to oszczędność czasu, miejsca i zasobów ludzkich.

Magazyny cross – dock

Niestety nie każdy magazyn może obsługiwać przeładunek typu cross-dock. Konieczne jest do tego odpowiednie oprogramowanie (kluczowe dla powodzenia cross-dockingu jest zintegrowanie dostaw i pełna synchronizacja działań i transportu). Problemem w tego typu magazynach może być nawet ogrzewanie go zimą – ze względu na otwarte punkty przeładunkowe.

Magazynowanie towarów ADR

Procedury magazynowania towarów niebezpiecznych regulują przepisy prawne. Szczegóły w kolejnym artykule.