20 listopada, 2021 |

Już od lutego 2022 roku rozpocznie się kolejny etap wprowadzania Pakietu Mobilności, czyli nowych regulacji dotyczących transportu drogowego na terenie państw członkowskich UE. Nowe przepisy przyniosą duże zmiany dla polskich przewoźników realizujących dostawy na trasach międzynarodowych, w tym również w przewozach kabotażowych.

Kabotaż — co to?

Przewozy kabotażowe to szczególny rodzaj usługi umożliwiającej transport drogowy towarów. Dla osób zaznajomionych z branżą nie są niczym nowym, jednak wielu zleceniodawców po raz pierwszy spotyka się z tym zagadnieniem dopiero w momencie poszukiwania najkorzystniejszych dla siebie sposobów dostarczania ładunków. W rozwianiu często pojawiających się wątpliwości pomogą odpowiedzi na podstawowe pytania, takie jak: co to jest kabotaż oraz w jaki sposób jest regulowany?

Kabotaż — definicja

Kabotaż polega na transportowaniu towarów pomiędzy punktami znajdującymi się na terytorium jednego kraju przez przewoźnika, którego działalność zarejestrowana jest poza jego granicami. Korzystając z tego rozwiązania firma transportowa organizująca dostawy na trasach międzynarodowych, może zaplanować dalsze przewozy na terenie kraju docelowego lub innego państwa członkowskiego UE po dostarczeniu ładunku na miejsce, pod warunkiem wykorzystania tego samego pojazdu. Co ważne, usługi w ramach kabotażu podlegają regulacjom prawnym, które dokładnie określają, w jakim czasie po przekroczeniu granicy mogą zostać wykonane.

Rodzaje przewozów kabotażowych

Ze względu na miejsce realizacji usługi możemy wyróżnić dwa rodzaje kabotażu:

• Przewóz kabotażowy w kraju rozładunku: Pozwala na zrealizowanie do 3 transportów w ciągu 7 dni od pierwszego rozładunku.
• Przewóz kabotażowy w państwie UE, które nie jest miejscem rozładunku: W ciągu 7 dni od pierwszego rozładunku możliwe jest jednorazowe wykonanie usługi kabotażu poza granicami kraju docelowego. Na terytorium kolejnego państwa przewoźnik musi wjechać bez ładunku, a maksymalny czas na zakończenie zlecenia to 3 dni od chwili przekroczenia jego granicy.

Zalety kabotażu

Podstawową korzyścią płynącą z kabotażu jest możliwość zoptymalizowania przewozów na trasach międzynarodowych. W jaki sposób? Kiedy po rozładowaniu ładunku ciężarówka wraca do kraju pusta, przewoźnik ponosi koszty bez osiągania jakichkolwiek zysków z przebytych kilometrów. Uwzględnienie dodatkowych transportów w drodze powrotnej pozwala na ograniczenie pustych przejazdów. Dzięki temu firmy z branży TSL zyskują na obniżeniu kosztów operacyjnych i większej liczbie zleceń, klienci cieszą się większą dostępnością usług i konkurencyjnymi cenami, a zwiększona efektywność pozwala również na zmniejszenie negatywnego wpływu na środowisko naturalne.

Jakie warunki musi spełnić przewoźnik, by realizować przewozy kabotażowe?

Do świadczenia usług kabotażowych niezbędne jest posiadanie zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego oraz licencji wspólnotowej nadającej uprawnienia do realizacji zarobkowego transportu drogowego towarów.

W przypadku gdy kierowca pojazdu biorącego udział w zleceniu jest obywatelem państwa trzeciego, tj. nienależącego do Unii Europejskiej ani Europejskiego Obszaru Gospodarczego, musi posiadać świadectwo kierowcy. Dokument ten potwierdza prawo danej osoby do podjęcia pracy w zawodzie.

Jakie przepisy regulują transport kabotażowy?

Przepisy unijne

Prawo europejskie w precyzyjny sposób określa, kiedy i na jakich zasadach możliwe jest działanie firm transportowych na terenie innych państw należących do wspólnoty. Przepisy dotyczące kabotażu znajdują się w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 1072/2009 z dnia 21 października 2009 roku, które reguluje kwestie związane z transportem międzynarodowym. Głównym celem ich wprowadzenia jest kontrola dostępu i równego traktowania przedsiębiorców z różnych regionów w ramach wspólnego rynku. To istotne, ponieważ różnice w kosztach usług w poszczególnych krajach mogą skutkować zaniżaniem cen i nieuczciwą konkurencją.

Przepisy krajowe

Poza prawem unijnym kabotaż podlega też krajowym przepisom państwa będącego miejscem wykonania przewozu. W ramach wewnętrznego prawodawstwa każdy kraj ma możliwość wskazania zasad dotyczących:

• zawierania umów przewozowych,
• masy i wymiarów pojazdów wykorzystywanych do transportu,
• warunków przewozu poszczególnych grup towarów oraz przewozów specjalistycznych i nietypowych,
• podatku VAT,
• czasu pracy kierowcy.

Co istotne, poza ograniczeniami wynikającymi z prawa UE, regulacje te muszą obowiązywać w równym stopniu przewoźników krajowych, jak i zagranicznych.

Sankcje za złamanie prawa

Nie ma jednolitych ogólnoeuropejskich zasad określających sankcje za nielegalny kabotaż, dlatego niedostosowanie transportu do lokalnych wymagań prawnych podlega karom wyszczególnionym w przepisach krajowych. W zależności od państwa mogą obejmować one kary finansowe zarówno dla przewoźnika, jak i kierowcy, czasowe unieruchomienie pojazdu, a nawet odebranie uprawnień do wykonywania przewozów międzynarodowych.

Czym jest procedura ochronna?

W szczególnych sytuacjach, kiedy w związku z kabotażem wystąpią zakłócenia wewnętrznego rynku transportowego, każdemu z państw członkowskich przysługuje prawo zgłoszenia Komisji chęci uruchomienia procedury ochronnej. Jej celem jest czasowe ograniczenie obowiązywania prawa do świadczenia usług kabotażowych na danym obszarze na maksymalnie 6 miesięcy — z możliwością jednorazowego przedłużenia o kolejne pół roku.

Komisja ma 30 dni na rozpatrzenie złożonego wniosku i jego przyjęcie bądź odrzucenie. Decyzja podejmowana jest na podstawie oceny dostarczonych przez państwo wnioskujące informacji i planowanych działań.

Przewóz kabotażowy — dokumentacja, fakturowanie i podatek VAT

Potrzebne dokumenty

• Licencja wspólnotowa uprawniająca do wykonywania zarobkowych międzynarodowych przewozów drogowych
• Zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego
• Świadectwo kierowcy — niezbędne dla pracowników pochodzących spoza Unii Europejskiej
• Międzynarodowy list przewozowy CMR
• Dokumentacja potwierdzająca wykonane przewozy kabotażowe

Faktura za kabotaż

Zgodnie z obowiązującymi w UE przepisami, transport kabotażowy podlega opodatkowaniu w państwie, w który ma miejsce wykonanie usługi. Za opłacenie podatku VAT odpowiada nabywca, czyli zleceniodawca będący zarejestrowanym podatnikiem w tym kraju. Wystawiając fakturę, przewoźnik powinien wskazać, że obowiązek podatkowy spoczywa na odbiorcy i nie uwzględniać w niej stawki VAT. Sama faktura również powinna spełniać wymogi prawa krajowego odpowiadającego lokalizacji zlecenia.

Firma transportowa nie podlega obowiązkowi rejestracji jako podatnik VAT za granicą w przypadku realizacji przewozów kabotażowych, musi jednak zarejestrować się jako podatnik VAT EU we właściwym ze względu na adres siedziby przedsiębiorstwa urzędzie skarbowym.

Pakiet Mobilności — zmiany w usługach transportowych na terenie UE

W dniu 8 lipca 2020 roku w Parlamencie Europejskim przegłosowane zostały przepisy wprowadzające zmiany w dotychczasowych zasadach transportu drogowego na terenie UE. To zbiór regulacji określany zbiorczo jako Pakiet Mobilności, które dotyczą m.in.:

• czasu pracy kierowców i wymaganych przerw,
• delegowania kierowców do pracy za granicą,
• kwestii wynagrodzeń w transporcie międzynarodowym,
• specyfikacji technicznej tachografów.

Pakiet Mobilności — od kiedy obowiązywać będą nowe przepisy?

Implementacja poszczególnych elementów Pakietu Mobilności rozłożona jest w czasie — pierwsze modyfikacje przepisów określających czas jazdy i odpoczynku kierowców weszły w życie już w 2020 roku. Dzięki temu przewoźnicy zyskują więcej czasu na przygotowania i dostosowanie swojej działalności do nowych wymogów. Obecnie branża TSL przygotowuje się na wprowadzenie w pierwszych miesiącach 2022 roku kolejnego etapu zmian.

Jakie zmiany dla usług kabotażowych przyniesie Pakiet Mobilności w 2022 roku?

Od lutego 2022 roku obowiązywać zaczną nowe przepisy dotyczące delegowania pracowników w transporcie. Zmiany dotyczą kwestii obliczania wynagrodzeń za czas pracy na terenie innego państwa, obejmują więc kierowców wykonujących przewozy kabotażowe. W takiej sytuacji wynagrodzenie musi być wyliczone zgodnie z prawem lokalnym i nie może być niższe niż płaca minimalna w kraju świadczenia usługi.

Bez zmian pozostaje 7-dniowy termin, w jakim przewoźnik ma prawo zrealizowania 3 transportów kabotażowych. Wprowadzono jednak obowiązkowy okres karencji wynoszący 4 dni. Nie ma możliwości rozpoczęcia kolejnego zlecenia kabotażowego na terenie jednego kraju przed upływem tego czasu.

Kolejną istotną zmianą jest możliwość rozszerzenia przez państwa członkowskie przepisów o kabotażu również na przewozy kombinowane. W dodatku od czerwca 2022 roku w ramach usług kabotażowych wykonywać będzie można też przewozy pojazdami poniżej 3,5 t.

W jakim celu powstał Pakiet Mobilności?

Podstawowym założeniem nowych przepisów jest ujednolicenie zasad regulujących przewozy międzynarodowe na terenie wspólnoty, a w efekcie poprawa jakości pracy kierowców i zwiększenie efektywności kontroli obowiązujących reguł. W tym celu modyfikacjom ulegają ważne dla branży TSL kwestie. Oto przykładowe regulacje wprowadzane przez Pakiet Mobilności:

• wydłużenie czasu jazdy o 1 godzinę lub 2 godziny (jeśli odebrana zostanie półgodzinna przerwa) w drodze do bazy lub miejsca zamieszkania w celu odbioru odpoczynku tygodniowego,
• obowiązkowa wymiana tachografów na smart tachografy II generacji (pierwszy etap planowany na grudzień 2024 r., drugi na wrzesień 2025 r.).

Jak widać, zakres zmian obejmuje bardzo różnorodne zagadnienia, które w istotny sposób wpływają na planowanie realizacji zleceń przewozowych.

Pakiet Mobilności — korzyści i zagrożenia

Z perspektywy polskiej branży transportowej najwięcej zyskać mogą kierowcy. Wynika to przede wszystkim z nowego sposobu wyliczania wynagrodzenia za pracę poza krajem, ale też zasad określających czas jazdy oraz wymogi dotyczące odpoczynku. Z kolei dla polskich przedsiębiorców zmiany te wiążą się głównie z utrudnionym planowaniem transportu z powodu wprowadzonej 4-dniowej przerwy pomiędzy operacjami kabotażowymi, dodatkowymi kosztami i formalnościami związanymi m.in. z wyliczaniem odpowiedniej stawki wynagrodzenia. Nie bez powodu zmiany te budzą spore wątpliwości w krajach Europy Wschodniej, które przez lata wypracowały na rynku solidną pozycję dzięki bardzo konkurencyjnym w porównaniu z zachodnimi firmami cenami usług.

Dzięki wykonywaniu przewozów w ramach kabotażu możliwe jest zwiększenie efektywności i opłacalności przejazdów na trasach europejskich, co chętnie wykorzystują przewoźnicy. Już teraz jasne jest jednak, że w ciągu następnego roku sposób funkcjonowania tego rozwiązania ulegnie istotnym zmianom. Jednoznaczna ocena korzyści oraz strat z nich wynikających będzie możliwa dopiero po weryfikacji realnego wpływu na działalność firm transportowych.

W Marathon International posiadamy wieloletnie doświadczenie w organizacji przewozów na terenie UE, a nasi specjaliści są w stanie dla każdego zlecenia dobrać optymalne trasy i rozwiązania dla szybkiej i sprawnej realizacji. Jeśli chcesz zlecić przewóz towarów w kraju lub za granicą, zachęcamy do kontaktu i poznania szczegółów oferty.