11 sierpnia, 2022 |

Zajmowanie się przewozem towarów wymaga przede wszystkim dostosowania możliwości i warunków do tego, jakiego typu produkty są przez nas przewożone. Inne warunki zapewnimy materiałom kruchym, inne inwentarzowi żywemu, a wreszcie jeszcze inne powstaną z myślą o towarach niebezpiecznych. Przede wszystkim tego typu transport jest regulowany prawnie, dlatego konieczne jest stosowanie się do wytycznych związanych z tymi produktami. Co więc należy wiedzieć o przewożeniu materiałów niebezpiecznych?

Czym są towary niebezpieczne?

Pod pojęciem towarów niebezpiecznych umieszcza się skrót DG (Dangerous Goods). Jest to określenie odnoszące się do materiałów stwarzających zagrożenie podczas transportu. Niebezpieczeństwo może dotyczyć zarówno zdrowia, bezpieczeństwa, środowiska, jak i mienia. Tego typu produkty niebezpieczne obejmują bardzo szeroką grupę towarów, spośród których znaczna część jest powszechnie używana. Przykładem mogą być m.in. aerozole, baterie, wybielacze, kleje, magnesy, perfumy, czy też akumulatory i płyny chłodnicze. Wszystkie te produkty stwarzają potencjalne zagrożenie, dlatego też materiały niebezpieczne w transporcie podlegają specjalnym oznaczeniom.

Jak przewozić materiały niebezpieczne?

W przypadku tego typu produktów stosuje się kilka oznaczeń na tzw. materiały stwarzające niebezpieczeństwo. Pod tym względem wyróżnia się kilka klas niebezpieczeństwa. Są to:

• Materiały i przedmioty wybuchowe – mogą to być m.in. aerozole eksplodujące pod wpływem ciepła.
• Gazy – nawet jeśli nie wybuchają, niektóre produkty wytwarzające gaz mogą stanowić niebezpieczeństwo.
• Materiały ciekłe zapalne – wszelkiego rodzaju płyny łatwopalne np. alkohole czy perfumy.
• Materiały stałe zapalne – produkty niebędące płynami, które w bardzo szybki sposób ulegają zapłonowi.
• Materiały toksyczne i zakaźne – zależnie od stopnia toksyczności mogą być niezwykle niebezpieczne. Tych produktów nie przewozi się w typowych środkach publicznych, a zamiast tego ich przenoszenie odbywa się z myślą o ściśle określonych warunkach.
• Materiały żrące – są to m.in. różnego rodzaju kwasy, które muszą być przechowywane w szczególnych warunkach.
• Materiały promieniotwórcze – również i te produkty wymagają konkretnych warunków przechowywania i transportowania. Ich niezabezpieczenie stwarza zagrożenie dla ludzi oraz środowiska.
• Inne materiały oraz przedmioty niebezpieczne – niektóre obiekty wymykają się jednoznacznej klasyfikacji lub mogą nie pasować do żadnej z powyższych, a jednocześnie stwarzają niebezpieczeństwo. W takiej sytuacji są one umieszczane właśnie w tej kategorii.

Jak rozpoznać materiały uznane za niebezpieczne?

Z zasady powinno być jasne, że w danym transporcie znajdują się materiały niebezpieczne. Oznaczenia ich są łatwe do rozpoznania przede wszystkim dzięki stosowaniu powszechnie rozpoznawalnej symboliki. W przypadku materiałów niebezpiecznych stosuje się charakterystyczne piktogramy przyjmujące postać rombu. Kolor wskazanej na piktogramie figury mówi o tym, jakie dokładnie zagrożenie stwarza dany produkt. Tak więc w stosowanej kolorystyce można wyróżnić m.in.:

• zielony – gazy nietoksyczne i niepalne,
• pomarańczowy – produkty wybuchowe,
• czerwony – produkty łatwopalne.

W związku z tym, że tego typu towary są szczególnie niebezpieczne, restrykcje w oczywisty sposób muszą dotyczyć również prawidłowego ich oznakowania. Ma to na celu nadanie towaru w prawidłowy, bezpieczny sposób. Oznacza to również konieczność wypełniania specyficznej dokumentacji.

Przewożenie materiałów w transporcie drogowym

Jak przewozić materiały niebezpieczne tak, aby zachować względy bezpieczeństwa? Tu opcji jest kilka. Przede wszystkim podstawowym podziałem tego typu działania jest uwzględnianie kilku rodzajów transportu towarów niebezpiecznych. Te bowiem mogą być przewożone w transporcie drogowym, napowietrznym, morskim oraz kolejowym. Jak wygląda to w każdym z tych przypadków?

Materiały niebezpieczne w transporcie drogowym

Podstawowym typem transportu materiałów niebezpiecznych jest ADR. Określenie to odnosi się do przewożenia towarów o tej charakterystyce w transporcie drogowym. Określenie to jest stosowane w Europie i pochodzi od konwencji poświęconej przewozowi drogowemu towarów oraz ładunków uznawanych za niebezpieczne (L’Accord européen relatif au transport international des marchandises Dangereuses par Route). Sporządzenie umowy ADR odbyło się 30 września 1957 roku w Genewie. Wtedy też podpisało ją 9 państw, a Sekretarz Generalny ONZ stał się depozytariuszem tej umowy. Wszystkie kraje, które ją podpisały, muszą przestrzegać jej wytycznych. Polska zrobiła to w 1975 roku.

Towary niebezpieczne w transporcie napowietrznym

Inną dopuszczalną formą przewożenia towarów niebezpiecznych jest droga lotnicza. Tu przedmioty przeznaczone do tego typu transportu muszą spełnić warunki opisane przez Międzynarodową Organizację Lotnictwa Cywilnego (w skrócie ICAO). Te zaś są zawarte w specjalnie przygotowanej do tego Instrukcji Technicznej Bezpiecznego Transportu Lotniczego Towarów Niebezpiecznych. Warunki ICAO powstały zgodnie z przepisami DGR, czyli Dangerous Goods Regulations. Są one poświęcone szczególnie transportowi lotniczemu, a za ich egzekwowanie odpowiada IATA, czyli Międzynarodowe Zrzeszenie Przewoźników Powietrznych.

Warunki te są również dostosowywane do wymagań linii lotniczych i rządowych. Podstawą jednak są przepisy DGR. W tym miejscu warto zaznaczyć, że to właśnie transport lotniczy ma największe ograniczenia w związku z materiałami niebezpiecznymi. Tu ich rodzaj i ilość jest najbardziej restrykcyjna, jeśli spojrzy się na to, ile ich zostało dopuszczonych do przewozu.

Materiały o charakterze niebezpiecznym w transporcie morskim

Specyficzne możliwości transportowe oferuje droga morska. Dlaczego? Przede wszystkim transportowane tą drogą towary są wielkotonażowe. Co więcej, możliwe jest jednoczesne przewożenie ładunków o znacznej, wręcz wielkiej masie. Choć jest to niezwykle korzystne z logistycznego punktu widzenia, jednocześnie duże nagromadzenie materiałów niebezpiecznych potencjalnie stanowi zagrożenie na o wiele większą skalę niż w przypadku np. transportu drogowego. Jedną z przyczyn z pewnością jest fakt, że wiele materiałów bardzo szybko rozprzestrzenia się w wodzie. Nic więc dziwnego, że przepisy poświęcone tej formie transportu materiałów niebezpiecznych są bardzo restrykcyjne. Przepisy prawa regulujące kwestie bezpieczeństwa związanego z transportem morskim znajdują się w kodeksie IMDG (International Maritime Dangerous Goods Code). Ma to na celu maksymalne zmniejszenie potencjalnego ryzyka wycieku materiałów do wody.

Kluczowe w tych przepisach jest maksymalne zwiększenie bezpieczeństwa odbywającego się przewozu. W IMDG są zawarte m.in. warunki zewnętrzne, jakie są dopuszczalne do transportowania towarów uznawanych za niebezpieczne w transporcie morskim. Uwzględnia się tu również ruchy statków na wodzie, a nawet wilgotność powietrza. Funkcjonuje również konwencja SNS, którą opracowały kraje członkowskie Międzynarodowej Organizacji Morskiej. Zajmuje się ona zapewnianiem odszkodowania w przypadku pojawienia się wycieku towarów niebezpiecznych bezpośrednio do morza lub oceanu.

Materiały niebezpieczne w transporcie kolejowym

Ostatnim typem transportu, który należy omówić, jest przewóz kolejowy. Uczestnicy tego typu przewozu są zobowiązani do przestrzegania przepisów RID, które regulują materiały niebezpieczne w transporcie kolejowym. Przepisy te zostały opracowane przez Międzyrządową Organizację Międzynarodowych Przewozów Kolejami. W ramach powstałego regulaminu RID stwierdzono, że stanie się on załącznikiem C do COTIF, czyli do Konwencji o międzynarodowych przewozach kolejami. Ta powstała 9 maja 1980 roku w Berlinie. Zgodnie z jej zapisami wymienia się m.in. wymagania związane z przewozem i załadunkiem, które obowiązują, jeśli przewozimy materiały niebezpieczne. Oznaczenia stosowane przy wskazaniu tych towarów również są opisane w tej konwencji.